Istražite fascinantnu evoluciju engleskog jezika, prateći njegov put od drevnih korena do današnjeg oblika. Kroz složen ples kultura i osvajanja, engleski je doživeo transformacije koje su oblikovale njegovu strukturu i vokabular. Od keltskih korena do uticaja Rimljana, Germana, Vikinga i Normana, otkrićemo ključne trenutke koji su oblikovali jezik koji danas govorimo.

Hwæt! We Gardena in geardagum,
þeodcyninga, þrym gefrunon,
hu ða æþelingas ellen fremedon.

Listen! We of the Spear-Danes
in the days of yore,
of those clan-kings, heard of their glory,
how those nobles performed courageous deeds.

Beowulf, Old English epic poem

Uvod u Engleski

Engleski jezik, jedan od najrasprostranjenijih svetskih jezika, nije oduvek imao formu kakvu sada poseduje. U svojoj istoriji dugoj nekoliko hiljada godina, ovaj jezik je pretrpeo nekoliko velikih promena koje su dovele do toga da se izrodi jezik kakav imamo danas. Zasigurno, u svojim počecima, engleski jezik nije nimalo ličio na jezik koji danas priča nekoliko milijardi ljudi širom sveta. Stihovi iz Beovulfa, staroengleske epske pesme to i dokazuju jer čitajući ih, prosečan čovek koji razume engleski jezik ne bi bio u stanju da rastumači datu pesmu kao ni jezik kojim je napisana. Zato ćemo se u ovom tekstu baviti razvojem engleskog jezika, od prvih zabeleženih spisa pa sve do modernih vremena. Pa, da krenemo redom.

Keltski Pečat: Prvi Zabeleženi Jezik Britanskog Ostrva

Oko 600. godine pre nove ere, na teritoriji današnjih Britanskih ostrva, nalazili su se Kelti, narod koji je prvi zabeležen na teritoriji Ostrva. Pretpostavlja se da je bilo ljudskih naseobina i pre ovih naroda, ali Kelti su ostavili prvi pisani trag o svom postojanju. Keltski jezik potiče od indoevropske grupe jezika i u današnjem vremenu, danas se može čuti samo još u Bretanji (Francuska), Velsu, Irskoj i ostrvu Man u blizini Škotske. Keltske reči koje su preživele do današnjih dana možemo videti u nekim geografskim nazivima kao što su Devon i Dover (gradovi u Engleskoj), Kent (pokrajina u Engleskoj), Avon i Thames (reke u Engleskoj).

Rimska Epska Uzdanica: Latinski Uticaj

43. godine nove ere, na Ostrva stiže nova svetska sila – Rimljani. Rimski imperator Klaudije (Claudius) osvojio je britanska ostrva i pripojio ih Rimskom carstvu, te su Rimljani narednih skoro 400 godina vladali Ostrvom i smatrali ih delom Rimskog carstva. Rimljani su sa sobom doneli i latinski jezik koji je ostavio dubok trag u korenima engleskih reči poput centum (stotina, century, percent), finis (kraj, finish), bene (dobro, benefit), manus (ruka, manual), malus (loše, malicious). U periodu koji sledi, dolazi do ukorenjivanja latinskog jezika u jezik koji je već postojao na Ostrvu. Stižu promene.

Anglosaksonska Revolucija: Germanski Uticaj na Strukturu

U 4. veku nove ere, dolazi do novih mešanja sila te Rimljani bivaju potisnuti sa Ostrva, od strane Germana. Verovatno su najveći uticaj na engleski jezik imali upravo ovi narodi koji su došli sa severozapada Evrope, a tri najveća plemena koja su se istakla u tim osvajanjima su bili Angli, Sasi i Juti te smo ih jednim imenom nazvali Anglosaksoncima (the Anglosaxons). Engleska duguje svoj naziv upravo Anglima jer su oni bili ti koji su joj prvi nadenuli ime: Angle-land ili zemlja Angla. England. Engleska. Nama dobro poznate današnje engleske reči, kao što su good (dobar), break (polomiti), man (čovek), potiču upravo iz germanskih jezika. Sama pesma Beovulf je nastala u doba Germana i napisana je saksonskim dijalektom. Ali, nisu samo germanske reči ostale ukorenjene u engleskom jeziku nego se i sama struktura rečenice menjala i povinovala germanskim pravilima te tako i danas možemo videti dosta sličnosti engleskog jezika sa nemačkim jezikom. Dakle, još jedna promena u jeziku, ali ovaj put u vidu germanskog uticaja.

Vikinški Legat: Reči koje su Oblikovale Nebo i Zemlju

Sledeća promena, ali i uticaj na razvoj engleskog jezika desila se zahvaljujući novoj sili sa severa Evrope – Vikinzima. Vikinzi su sa sobom doneli opet dobro poznate reči koje možemo čuti u današnjem engleskom jeziku, reči poput sky (nebo), get (dobiti), husband (muž). Zahvaljujući njima, u engleskom jeziku postoji glas ’th’ u rečima kao što su these (ovi), thing (stvar), father (otac).

Normanski Uticaj: Francuski Preokret i Rođenje Modernog Engleskog

1066. godine, dolazi do prekretnice u engleskoj istoriji kada Normani sa severa Francuske napadaju i osvajaju Englesku pod vođstvom Vilijama Osvajača. Ovim činom, započinje i poslednje veliko menjanje engleskog jezika i to pod direktnim uticajem francuskog jezika. Ovaj jezik je doneo mnoge promene u engleskoj fonetici, fonologiji kao i u samom vokabularu. Današnje reči koje koristimo u savremenom engleskom jeziku, reči poput parliament (parlament), language (jezik), beef (govedina), independent (nezavisan) i mnoge druge su reči francuskog porekla. Nakon francuskog osvajanja Engleske počinje da se rađa moderni engleski jezik. Naravno, njegovo stvaranje je trajalo nekoliko vekova i ono što imamo sada u današnjem engleskom jeziku zapravo je proizvod viševekovnih osvajanja i previranja velikih svetskih sila koje su svojim direktnim uticajem ostavile dubok trag na razvoj najmoćnijeg jezika na svetu, engleskog jezika.

Od stihova Beovulfa koji su postavili temelje do normanskog preokreta koji je označio prelazak u modernu eru, jezik je prošao kroz transformacije koje su ga učinile jednim od najrasprostranjenijih i najuticajnijih na svetu. Ova priča o jeziku nije samo kronologija, već i svedočanstvo o sposobnosti jezika da se prilagodi, raste i poveže ljude širom sveta. Kroz bogatstvo reči i značenja, engleski jezik nastavlja svoju priču, ostavljajući nas s divljenjem prema njegovom neuporedivom putovanju kroz vreme i kulturu.

Tekst napisala profesorica engleskog jezika i književnosti Svetlana Kalajdžić.